“Öz” ifadesi kendini temsilen söylenen bir tabir olmakla beraber, başlıktan da anlaşılacağı üzere bireyin kendine olan güven dinamiğini ifade eden bir tabirdir. Özgüven dinamiğine cesaret, siliklik vb. birçok durum eşlik edebilir. Hayatımızda önem arz eden özgüven birçok yerde bize doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilmektedir.
Öz güven ile alakalı birçok insanın yaptığı en büyük yanlışlardan bazıları şu: Sanki her konuda iyi olmak zorundaymış gibi. Ve bunun için uğraşmak. Eğer ki böyle bir amacın varsa seni kocaman bir hayal kırıklığı bekliyor. Şunu net olarak söyleyebilirim ki. Her konuda mükemmel olman, iyi olman mümkün değil. Çünkü insanın doğasına aykırı bir durum bu. Hepimiz bir takım işlerde iyi, orta ve vasat olabiliriz. Ama sen her konuda savaşırsan enerjini biraz boşa harcamış olursun. Öz güven eksikliğinin altında biraz yetersizlik duygusu vardır. İyi olduğumuz şeylere girişmek bizim için iyi olabilirken, vasat olduğumuz şeylerde kendimizi zorlamamaktan özgüven konusunda kendimizi aşağıya çekmemize sebebiyet verebilir. Örneğin müzik enstrümanı çalma konusunda yetersiz birisini düşünelim. Bu konuda o kişiye bir takım sorumluluklar vermek ve çalmasını beklemek kişi için zorlu ve başaramadığı bir durum oluşturacaktır. Bu durumu şöyle bir ifadeyle güçlendirebilirim. Einstein’ın bir sözü vardır. “Herkes dâhidir aslında.” der. Bir balığa ağaca çıkamadığı için yargılarsan, aptal olduğunu düşünürsün. Fıtratında belki böyle bir şey yok. Ancak insanlar başka insanların kabiliyetlerini bilmeksizin yargılamalar ve yaftalar konusunda bonkör olabilmektedirler.
Hangi konularda iyiyiz? Hangi konularda ortayız ve vasatız? Bunları bilebilmek bazen bizler için makul olabilir. Bunun için sağduyusuna ve mantığına güvendiğimiz beş kişiye beni nasıl buluyorsun? Hangi alanlarda iyiyim? Zayıf olduğumu düşündüğün alanlarım nelerdir? Hangi alanlarda kendimi geliştirmeliyim? Kendimi hangi alanlarda zorlamamalıyım? gibi sorularla başkalarının gözünden kendimizi değerlendirmek güzel olacaktır. Ancak burada önemli olan şeylerden birisi şudur: Ölçümü doğru yerden yapmak. Zehirli ve duygusal vampir olduğunu düşündüğünüz birisine böyle bir soru sorarsanız kendinizi sorduğunuza pişman olabilir ve kötü hissedebilirsiniz. Bu eksik, şu da eksik vs. olumsuz taraflarını yoğunlukla söyleyebilirler. Çünkü herkes iyi niyetli değil. Kendimizde değer kaybı olduğunu düşünmeden önce çevremizdeki insanların aşağılık insanlar olup olmadığını bilmek önemli olacaktır. Fikrine ve iyi niyetine güvendiğin insanlara sormak önemlidir.
Öz güven çoğunlukla bir takım olaylarda zihnimizin canlandırdığı anılarla da alakalıdır. TV izlerken bir takım reklamlara yoğun bir şekilde maruz kalırız. Adeta o reklam zihnimize kazınır. Bir örnek ile durumu pekiştirelim. Bir öğrenci düşünün ve sunum yapmak ödevi olduğunu düşünelim. Öğrenci sunum öncesinde zihninde canlandırdığı şeyler: “O kadar göz bana bakacak.”, “Acaba sesim titrer mi?”, “Ya heyecanlanır ve terlersem.” gibi kaygılı yaklaşımlar olduğunda bu durum kişinin zihninde ara ara canlanacak ve sunuma olan yeterli çalışma yaptığını farz edecek olsak bile zihinsel sürecinin sağlıksız oluşu en nihayetinde sunumunu istediği gibi yapamamasına sebebiyet verebilir. Fakat aynı kişinin sunumu ile alakalı “Sunum esnasında arkadaşlarım bana konum ile alakalı soru soracaklar ve hepsine cevap vereceğim.”, “Tane tane ve akıcı anlatacağım.”, “Sunum sonunda arkadaşlarım beni tebrik edecekler ve alkışlayacaklar.” diye zihninde olumlu canlandırmalar yaparsa, kendisine verdiği geribildirimleri olumsuzdan olumluya değiştirebilir.
Öz güven konusunda problem yaşayan insanların daha önce yapmış olduğu şeylerden farklı olarak bir takım şeyleri değiştirerek yapması özgüvenine olumlu bir ivme katacaktır. Önceki süreçlerin işlevsiz olduğunu bilmek ve aynı şeylere devam etmemek makul olur. Kendimize şu soruyu soralım. Öz güven eksikliğim ile alakalı şuan ki yapmış olduğum şeylerden neyi ve nasıl farklı yaparsam öz güven eksikliğimi peyderpey şekilde aşabilmem mümkün olur?
Yorum Yazın